ސެދްނާޔާ: ބައްޝާރު އެތައް ބަޔަކަށް އަނިޔާވެރިވި ބިރުވެރި ޖަލު

ދިގު ސައުވީސް އަހަރުގެ އަނިޔާވެރި ވެރިކަމަކަށްފަހު އާދީއްތަ ދުވަހު ބައްޝާރުލް އަސަދުގެ ވެރިކަން ވެއްޓުމާއެކު، ސީރިޔާގެ ގިނަ ބަޔަކު އަވަސްވެގަތީ އެގައުމުގެ އެންމެ ސިއްރު އަނިޔާވެރި ޖަލުގައި އެތައް އަނިޔާއެއް ލިބެމުންދިޔަ އެމީހުންގެ ގާތްތިމާގެ މީހުންގެ ޚަބަރު ހޯދުމަށެވެ.

ދިމިޝްގުގެ 30 ކިލޯމީޓަރު އުތުރުގައިވާ ކުޑަ ރަށެއްގައި 1980 ގެ އަހަރުތަކުގެ ކުރީކޮޅު ގާއިމުކުރި ސެދްނާޔާ ޖަލަކީ އަސަދު އާއިލާއިން އެމީހުންގެ ވެރިކަމާ ދެކޮޅު މީހުން އެތައް އަހަރެއް ވަންދެން ބަންދުކޮށްފައި ބޭތިއްބި ތަނެވެ.

އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ ޖަމިއްޔާތަކުން މި ތަނަށް ކިޔަނީ "އިންސާނުން ކަތިލާ ގޮވަތި" އެވެ. 2011 ގައި ސީރިޔާގައި ހަނގުރާމަ ފެށުނީއްސުރެ މި ޖަލުގައި އެތައް ހާސް މީހުން ބަންދުކޮށް، އަނިޔާކޮށް އަދި މަރާލާފައިވެ އެވެ.

މިހާތަނަށް ސެދްނާޔާގެ ކުރެހުން ވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ސިއްރުކުރެވިފަ އެވެ. އަދި ޖަލުގެ އެތެރޭގެ ފޮޓޯއެއް މިހާތަނަށް ދުވަހަކުވެސް ފެނިފައެއް ނުވެ އެވެ. ނަމަވެސް މިފަހުން ވަނީ ބައްޝާރުގެ އަނިޔާވެރި އަދި އަޅުވެތިކުރުވަނިވި ވެރިކަމުގެ ވަރުގަދަ ނިޝާނަކަށްވީ މި އިމާރާތާ ބެހޭ މައުލޫމާތުތަކާއި ފޮޓޯތައް މީޑިއާތަކަށް ލިބިފަ އެވެ.

ސެދްނާޔާ އެތައް އަހަރެއް ވަންދެން ހިންގަމުން އައީ ސީރިޔާގެ މިލިޓަރީ ފުލުހުންނާއި މިލިޓަރީ އިންޓެލިޖެންސްއިންނެވެ. މި ތަނުގެ އިމާރާތްކުރުން ފެށީ 1980 ގެ އަހަރުތަކުގެ ކުރީކޮޅުގަ އެވެ. 1.4 އަކަ ކިލޯމީޓަރުގެ މި ތަނުގައި ފުރަތަމަ މީހުން ބަންދުކުރަން ފެށީ 1987 ގައެވެ. އެއީ ބައްޝާރުގެ ބައްޕަ ރައީސް ހާފިޒް އަލް-އަސަދުގެ ވެރިކަމުގެ 16 ވަނަ އަހަރުގަ އެވެ.

ފުރިހަމައަށް ހިންގަން ފެށުމުން މި ޖަލުގައި ހުރީ ބަންދުކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ދެ މައި ތަނެކެވެ. އިންސާނީ ހައްގުތަކުގެ ޖަމިއްޔާތަކުން ބުނާ ގޮތުގައި އެތަނުގައި ހުންނަ ހުދު އިމާރާތް މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ބޭނުންކޮށްފައިވަނީ ވެރިކަމަށް ވަފާތެރިނޫން ކަމަށް ޝައްކުކުރެވޭ މިލިޓަރީ އޮފިސަރުންނާއި ސިފައިން ބަންދުކުރުމަށެވެ. މި ބޮޑު ސަރަޙައްދަކީ އެތަނުގެ ދެކުނުން އިރުމަތީ ކަންމަތީގައި ހުންނަ އެލް އަކުރުގެ ބައްޓަމުގެ ކޮމްޕްލެކްސްއެކެވެ.

ދެން ހުންނަ ރަތް އިމާރާތް ނުވަތަ މައި ޖަލު ބޭނުންކުރީ ވެރިކަމާ ދެކޮޅު މީހުން ބަންދުކުރުމަށެވެ. ފުރަތަމަ މިތަނުގައި ބަންދުކުރެވުނީ އިސްލާމީ ޖަމާއަތްތަކުގެ މެންބަރުން ކަމަށް ޝައްކުކުރެވޭ މީހުންނެވެ. މި ބައިގެ ވަކި ހާއްސަ ސިފައަކީ އޭގެ ވައި އަކުރުގެ ބައްޓަމެވެ. މެދު ހަބަކުން ތިން ސީދާ ކޮރިޑޯއަކަށް މި އިމާރާތް ފެތުރިގެން ގޮސްފައިވެ އެވެ.

މި ދެ އިމާރާތުގައި 10،000-20،000 އާ ދެމެދުގެ އަދަދެއްގެ މީހުން ބޭތިއްބޭނެ ކަމަށް، ދޫކޮށްލެވުނު މީހުންނާއި ހަވާލާދީ އިންސާނީ ހައްގުތަކުގެ ޖަމާއަތްތަކުން ބުނެ އެވެ. އާދީއްތަ ދުވަހުން ފެށިގެން އިންޓަނެޓުގައި ދައުރުވަމުންދާ ވީޑިއޯތަކުގައި ޖަލުގެ ބޮޑު މޮނިޓަރިން ރޫމެއް ފެނެ އެވެ. އެތަނުގައި ހުރި ސީސީޓީވީ ސްކްރީންތަކުން ފެންނަނީ ޑަޒަނުން ގުނާލެވޭ ވަރުގެ ގިނަ ޖަލު ކޮޓަރިތަކެކެވެ.

އެމްނެސްޓީ އިންޓަނޭޝަނަލްއިން 2017 ގައި ނެރުނު ރިޕޯޓެއްގައި ޖަލުގެ ކުރީގެ ގާޑުން ބުނާ ގޮތުގައި 2011 ގައި ސީރިޔާގެ ބޮޑު ހަނގުރާމަ ފެށުމަށްފަހު ހުދު އިމާރާތުގައި ކުރިން ތިބި މީހުން ނެރެ، އޭގެ ބަދަލުގައި ރައީސް ބަޝާރުލް އަސަދުގެ ވެރިކަމާ ދެކޮޅަށް މުޒާހަރާކުރުމުގައި ބައިވެރިވި މީހުން ބަންދުކުރުމަށް ތައްޔާރުކުރެވުނެވެ.

ކުރީގެ އޮފިސަރަކު އެމްނެސްޓީއަށް ބުނެފައިވަނީ 2011 ގެ ފަހުން، ސެދްނާޔާ ވެގެންދިޔައީ ސީރިޔާގެ މައި ސިޔާސީ ޖަލަށް ކަމަށެވެ. މި ޖަމިއްޔާއަށް ކުރީގެ އެތަނުގައި ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހުން ދީފައިވާ ހެކިބަސްތަކަށް ބަލާއިރު، ރަތް އިމާރާތުގައި ބަންދުކޮށްފައި ތިބޭ މީހުންނަށް އެކި ބާވަތުގެ އަނިޔާތައް ކުރެ އެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ ބޮޑެތި އަނިޔާކުރުމާއި، ރޭޕްކުރުމާއި، ކާއެއްޗެއްސާއި ބޭސްފަރުވާ ނުދިނުމެވެ.

ހުދު އިމާރާތުގެ ދަށުގައި ހުންނަނީ މަރުގެ އަދަބު ތަންފީޒުކުރާ ކޮޓަރި އެވެ. ރަތް އިމާރާތުގައި ތިބޭ މީހުން މި ތަނަށް ގެނެވެނީ މަރުގެ އަދަބު ތަންފީޒުކުރުމަށެވެ.

ކުރީގެ ގާޑަކު ބުނާ ގޮތުގައި މެންދުރު ވަގުތު ރަތް އިމާރާތުން މަރުގެ އަދަބު ތަންފީޒުކުރަން ހަމަޖެހިފައިވާ މީހުންގެ ލިސްޓެއް ގެނެވެ އެވެ. އޭގެ ފަހުން ސިފައިން އެ މީހުން ގެންދަނީ ބިމުއަޑީގައި ހުންނަ ގޮޅިއަކަށެވެ. މި ގޮޅީގައި ބައެއް ފަހަރު 100 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުން ތިބެ އެވެ. އެތަނުގައި އެ މީހުންނަށް އަނިޔާކުރެ އެވެ.

އެމްނެސްޓީއާ ވާހަކަދެއްކި ގައިދީއަކު ބުނާ ގޮތުގައި ރަތް އިމާރާތުގައި ތިބޭ މީހުން އާންމުކޮށް މަރުގެ އަދަބު ތަންފީޒުކުރާ ތަނަށް ގެންދަނީ ރޭގަނޑުގެ އަނދިރި ވަގުތުތަކުގައި ކަމަށެވެ.

ކަނު ބަނދެގެން އެމީހުން ގެންދަނީ ސިޑިއަކުން ތިރިއަށް ހުދު އިމާރާތުގެ ދެކުނު- އިރުމަތީ ބައިގައި ހުންނަ "މަރުގެ އަދަބު ތަންފީޒުކުރާ ކޮޓަރި" އަށެވެ. އޭގެ ފަހުން އެމީހުން 1 މީޓަރު އުސްމިނުގައި ހުންނަ ދަންޖައްސާތަނަކަށް ގެންގޮސް ދަންޖައްސަ އެވެ.

އިންސާނީ ހައްގުތަކުގެ ޖަމިއްޔާތަކުން އަންދާޒާކުރާ ގޮތުގައި 2011 އާއި 2018 އާ ދެމެދު 30،000 އަށްވުރެ ގިނަ މީހުން އެތާނގައި މަރާލެވި ނުވަތަ އަނިޔާގެ ސަބަބުން، ބޭސްފަރުވާ ނުލިބުމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ ބަނޑަށްޖެހިގެން މަރުވެފައިވެ އެވެ. ދޫކޮށްލެވުނު މަދު ބައެއްގެ ވާހަކަތަކުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް، ސެދްނާޔާ ޖަލުގެ ބަންދުކޮށްފައިވާ މީހުންނާއި ގެއްލިފައިވާ މީހުންގެ ހައްގުތަކަށް ވަކާލާތުކުރާ ޖަމިއްޔާ (AMDSP) އިން 2022 ގައި ބުނެފައި ވަނީ 2018 އާއި 2021 އާ ދެމެދު އިތުރު 500 މީހުން މަރާލާފައިވާ ކަމަށެވެ.

ބައްޝާރުގެ ވެރިކަން ނިމުމާއެކު ސެދްނާޔާ ޖަލުގައި ބަންދުކޮށްފައި ތިބި މީހުން ވަނީ މިނިވަން ކޮށްފަ އެވެ. ނަމަވެސް އެ ޖަލުގައި ގެއްލިފައިވާ މީހުންގެ އާއިލާތަކާއި މީހުން ސަލާމަތްކުރާ ޓީމުތަކުން އެމީހުން ހޯދުމުގެ މަސައްކަތް ދަނީ ކުރަމުންނެވެ.

މިގޮތުން ބިމު އަޑީގައި ހުރި ސިއްރު ގޮޅިތަކެއްގައި ބަންދުކޮށްފައި ތިބި ކަމަށް ބުނެވޭ މީހުން ހޯދުމުގެ މަސައްކަތް އަދިވެސް ދަނީ ކުރަމުންނެވެ.